Hoe verbind je oud met nieuw? Architect Rob Moritz van 19 Het Atelier deed dit op een spectaculaire manier voor de Watertoren in Zwolle. Want het iconische gebouw -welke Zwollenaar kent het niet?- heeft nogal een geschiedenis. En dat zie je terug in het nieuwe ontwerp dat eind 2018 werd opgeleverd: Moritz verbond de twee perioden op subtiele wijze met elkaar.
Even terug in de tijd…
…Want om het nieuwe ontwerp te kunnen begrijpen, heb je wat voorkennis nodig. De Watertoren werd eind negentiende eeuw gebouwd. Geen bijzonderheden, totdat er in 1960 een tragisch ongeluk gebeurde met een losgeraakte steen. De bestaande watertoren werd daarom ommuurd met een extra gevel. Dat zorgde voor veiligheid, maar ook voor een andere uitstraling. Bijna 60 jaar kende Zwolle de toren op deze manier, tot het in 2018 aan herziening toe was. En daar werd Rob Moritz van 19 Het Atelier bij betrokken.
Twee torens in één
Wie nu voor de nieuwe watertoren staat, ziet er dus eigenlijk twee: de oude toren uit de negentiende eeuw én die van na 1960. De twee periodes zijn met elkaar verbonden door een glazen trappenhuis naar boven. De 21 nieuwe appartementen bovenin, met spectaculair uitzicht, zijn inmiddels bewoond.
Transformatie
Nijhuis Zwolle voerde de bouw uit. Marc Heethaar van Nijhuis vertelt: “Het is uniek om zo’n toren te transformeren naar appartementen. We haalden de kap eraf en sloopten de buitenste muren uit 1960 tot op het maaiveld, zodat de oude romp weer tevoorschijn kwam. Tegen de romp plaatsten we de liftschacht met trappenhuis, die weer naadloos overloopt in de nieuwe gevel.”
Een lichtgewicht
Dat het geen standaard project is, spreekt voor zich. Er waren uitdagingen. Zo heeft de toren bijvoorbeeld geen fundering en staat op zand. “En dat maakte het gebruik van Argeton zo slim. Want de hele constructie mocht niet te zwaar worden”, legt architect Rob Moritz uit. “Er is een vrij lichte stalen constructie gemaakt, wel met een betonnen vloer. De keramische tegels van Argeton werden tegen de houten gevel bevestigd. Argeton is mooi, dun en licht. Ik heb het al vaker in ontwerpen gebruikt.”
Maar er was nog een voordeel. Marc Heethaar: “Het gebruik van Argeton zorgde er niet alleen voor dat het gebouw letterlijk lichter was, ook het werk was minder arbeidsintensief. Je hebt geen natte bewerkingen met metsel- en voegspecie, maar uiterlijk heeft het wel dezelfde uitstraling.”
In het bakje
De kleur voor de tegels was al lang bepaald. Maar toen bij het sloopwerk de originele gevel tevoorschijn kwam, bleek die veel mooier en helderder rood te zijn. De bestelling bij Aberson kon nog worden herzien. Rob Moritz: “Ik ben toen in een bakje aan de hijskraan omhoog gehesen, met allemaal verschillende kleuren Argeton. Zo kon ik ter plekke een nieuwe, veel betere kleur uitkiezen.”
Samenwerking
Vanwege het gewicht was de achterconstructie extra belangrijk, een uitgelezen klus voor Bijlbouw. Guus Hoogland van Bijlbouw: “De watertoren is voor Zwolle heel bijzonder, iets waar we graag aan meewerkten. We gingen al vroeg om tafel met de architect en Aberson. Om de tegels goed te bevestigen, maakten we een goede en slimme achterconstructie op maat. Wij werken al heel lang met Argeton en hebben er meerdere projecten meegedaan. Aberson is daarin een van onze partners.” Guus roemt de samenwerking van alle betrokken partijen op de bouw. “Iedereen werkte er met de beste intenties aan. We namen bijvoorbeeld spullen voor elkaar mee. En als we tegen iets aanliepen, losten we dat snel en in goed overleg op. ” Die mening deelt Marc Heethaar ook: “En ik denk dat het resultaat voor zich spreekt.”
Moritz: “We zijn trouwens heel blij met Aberson. Ze zitten bij ons om de hoek. Als ze iets bijzonders hebben dan komen ze dat eerst hier even laten zien. ‘Wat vinden jullie ervan?’ Wij zijn enthousiastelingen en altijd in voor iets nieuws. Dus daar houden wij wel van.”
In juni 2019 won de Watertoren de Erfgoedprijs 2019!